Nhật báo South China Morning Post của Hong Kong ngày 11-12 dẫn nguồn tin từ các trang web quân sự Trung Quốc cho hay chiếc hàng không mẫu hạm tự đóng đầu tiên của Trung Quốc Type 001A dự kiến sẽ bắt đầu chuỗi thử nghiệm trên biển xanh trong nay mai.
Ngay từ tháng 11 vừa qua, tàu sân bay Type 001A đã bắt đầu loạt thử nghiệm sơ bộ ở cảng Đại Liên, tỉnh Liêu Ninh, Đông Bắc Trung Quốc sau khi được hạ thủy hôm 26-4.
Về cơ bản, tàu sân bay này có thiết kế tương tự tàu sân bay Liêu Ninh. Tiền thân của tàu sân bay Liêu Ninh là tuần dương mẫu hạm Varyag được Liên Xô khởi công đóng từ năm 1985. Sau khi Liên Xô sụp đổ, nó thuộc sở hữu của Ukraine.
Chiếc tàu sân bay lớp Đô đốc Kuznetsov chưa được hoàn thiện này sau đó đã được Trung Quốc mua lại từ Ukraine vào năm 1998 và tân trang thành tàu sân bay Liêu Ninh.
Tàu sân bay tự đóng đầu tiên của Trung Quốc hiện được xem là một biến thể tiên tiến hơn dựa trên các tàu lớp Đô đốc Kuznetsov. Điều này đồng nghĩa với việc hai tàu sân bay Type 001A và Liêu Ninh của Trung Quốc đều có thiết kế bề ngoài tương tự nhau.
Tuy nhiên, giới chuyên gia hải quân đánh giá dàn kỹ sư cùng các nhà thiết kế đã nghiên cứu những công nghệ quân sự tiên tiến nhất cũa Mỹ cũng như của Liên Xô để tích hợp vào chiếc hàng không mẫu hạm mới này.
Xét về điểm chung, cả hai tàu sân bay đều có kích thước hạng trung với lượng choán nước khoảng từ 60.000-65.000 tấn. Tàu Liêu Ninh và 001A đều sử dụng hệ thống phóng máy bay truyền thống. Đồng thời, cả hai tàu sân bay đều có đường băng ngắn với thiết kế nhảy cầu.
Tuy nhiên, xét về điểm khác biệt, Type 001A lại được thiết kế để hoạt động trong vai trò chiến lược tương tự các tàu sân bay của Mỹ.
Khi hoạt động trên biển xanh, hàng không mẫu hạm này sẽ được hộ tống bởi các khinh hạm, khu trục hạm cùng nhiều tàu chiến khác. Một nhóm tác chiến tàu sân bay như vậy sẽ có khả năng theo dõi và tấn công các mục tiêu trên bộ, trên biển và trên không.
Trong khi đó, các tàu lớp Đô đốc Kuznetsov nguyên bản được thiết kế là một "tuần dương hạm chở máy bay hạng nặng", được trang bị nhiều hỏa lực so với các tàu sân bay, gồm hệ thống tên lửa hành trình diệt hạm và đất đối không uy lực.
Hơn nữa, các tàu lớp Đô đốc Kuznetsov hoạt động mà không có sự hộ tống, đồng thời có thể yểm trợ các tàu chiến khác.
Trong khi đường băng kiểu nhảy cầu trên tàu sân bay 001A có phần mũi dốc lên 12 độ thì của tàu sân bay Liêu Ninh là 14 độ.
Báo South China Morning Post cuối tháng trước còn cho biết các nhà khoa học Trung Quốc đang thử nghiệm loại "máy cắt thủy mẫu" (máy cắt sứa) để giảm nguy cơ các hệ thống vận hành bên trong tàu sân bay dừng hoạt động khi loài sứa biển dính vào trong các bộ phận của tàu.
Với hệ thống lưỡi dao bén ngót bằng thép đặt ở giữa, hệ thống này sẽ được một tàu lai dắt di chuyển với tốc độ cao sử dụng để dọn đường cho tàu sân bay Trung Quốc hoạt động mượt mà hơn. Hồi năm 2006, tàu sân bay USS Ronald Reagan của Mỹ đã phải tạm ngừng hoạt động sau khi di chuyển qua một đàn sứa khổng lồ ở vùng biển ngoài khơi cảng Brisbane của Úc.
Về hệ thống vũ khí, chuyên gia Lý Khiết cho biết các radar S-band với 4 ăng ten lớn sẽ được lắp trên đỉnh của tháp đảo. Đây là hệ thống radar tiên tiến nhất của Trung Quốc với khả năng quét tìm kiếm 360 độ để phát hiện các mục tiêu trên biển và trên không.
Bốn hệ thống tên lửa phòng không tầm ngắn HQ-10 với 24 ống phóng cũng sẽ được triển khai trên tàu sân bay mới của Trung Quốc. Hệ thống vũ khí này ngoài ra cũng được dùng bởi các khu trục hạm Type 052D và các khinh hạm Type 056 tối tân của hải quân Trung Quốc.
Ông Lý Khiết - chuyên gia về hải quân tại Bắc Kinh, cho biết phần mũi dốc lên 12 độ của Type 001A sẽ giúp các chiến đấu cơ giảm được đoạn đường cất cánh, tiết kiệm năng lượng, tăng trọng tải vũ khí đồng thời giúp làm dài cấu trúc con tàu.
Đài truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV cho biết khu vực tháp đảo (trung tâm điều khiển tàu) trên boong tàu sân bay 001A có nhiều hơn tàu sân bay Liêu Ninh một tầng.
Tuy nhiên, ông Lí cho biết diện tích boong tàu bị chiếm bởi phần tháp đảo đã giảm khoảng 10%, giúp cho phép tàu sân bay Type 001A có thể chứa được nhiều hơn trực thăng cùng các máy bay cảnh báo sớm.
Chuyên gia Lí Khiết nhấn mạnh 4 máy phóng vũ khí đã được loại bỏ khỏi khu vực boong phía sau. Điều này đồng nghĩa với việc sẽ có nhiều không gian hơn cho các máy bay.
Theo Chuẩn Đô đốc hải quân Trung Quốc Doãn Trác, chiếc hàng không mẫu hạm Type 001A có sức chứa tối đa 35 chiến đấu cơ J-15. Trong khi đó, con số này của tàu sân bay Liêu Ninh là 24.
Hiện chỉ có tàu sân bay duy nhất là Liêu Ninh hoạt động trong hải quân Trung Quốc. Tàu này đã được biên chế từ năm 2012. Các chuyên gia hải quân đánh giá hàng không mẫu hạm Type 001A có thể sẽ được đưa vào biên chế vào năm 2020, một số nguồn tin khác cho biết có thể sẽ sớm hơn.
