Bồ tùng Ma viết về kỷ niệm với Ngụy Văn Thà

VÀI KỶ NIỆM VỀ HẢI QUÂN TRUNG TÁ NGUỴ VĂN THÀ, LIỆT SĨ HOÀNG SA

Sinh Viên Sĩ Quan Nguỵ Văn Thà

Hải quân Việt Nam Cộng Hoà cũng như hải quân của hầu hết các nước khác, là một quân chủng rất tôn ti trật tự. Có thể nhận thấy rất rõ trật tự trên dưới này trong hàng ngũ sĩ quan. Một sĩ quan khoá sau có thể có cấp bậc cao hơn một sĩ quan khoá trước, nhưng khi tiếp xúc với vị sĩ quan khoá trước này vẫn lễ phép, kính trọng.
-Thưa Commandant! Cho tôi hỏi việc này. Thưa Commandant...".
"Commandant" tiếng Pháp, tiếng Anh giống nhau, là Chỉ Huy Trưởng hay Thuyền Trưởng, gần giống như "Thủ Trưởng" mà CS Việt Nam thường dùng. Vì lý do tế nhị, nếu trong cùng đơn vị, một sĩ quan đàn em được thăng cấp cao hơn một sĩ quan đàn anh, phòng nhân viên Bộ Tư Lệnh Hải Quân sẽ tìm cách thuyên chuyển một trong hai sĩ quan đi đơn vị khác.
Đặc biệt tôn ti trật tự này áp dụng rất sít sao trong trường sĩ quan. Trong hai tháng huấn nhục khoá đàn em gọi khoá đàn anh liền trước đó bằng "bố" hay "bác". Cách "nhận bố con" như sau: Ngoài số quân, mỗi sinh viên sĩ quan còn có số sinh viên gồm ba con số. Sinh viên nào có hai số sau của số sinh viên trùng với hai số sau của số sinh viên của vị đàn anh nào đó thì gọi vị đó bằng bố. Số sinh viên của tôi là 831 và của anh Nguỵ Văn Thà là 431 nên anh Thà là "bố" tôi. Trong thời kỳ huấn nhục "bố" thường chỉ dẫn cho "con" làm bài, cách sinh hoạt trong trường, bênh vực khi bị đàn anh khác quay, chỉ dẫn cách...cua gái, cho mượn tiền v.v..Tôi thích nhất cái món sau cùng vì tháng nào tôi cũng sạch bách tiền trước ngày 15. Còn việc cua gái thì "con" lại dạy cho "bố" vì anh Thà quá hiền từ, nhút nhát. Vậy mà vào một buổi sáng Chủ Nhật tôi rất ngạc nhiên thấy anh Thà "kẹp" một cô rất đẹp dạo chơi trên đường Độc Lập, Nha Trang. Tôi nghiêm chỉnh đưa tay lên chào anh Thà rồi chào người đẹp của ảnh: "Thưa Má!". Người đẹp khép nép chào lại "con":
-Dạ, thưa anh!
Chuyện "bố con" trong quân trường chỉ áp dụng trong hai tháng huấn nhục nhưng vì thói quen nên chúng tôi vẫn gọi như vậy trong một thời gian khá lâu và vẫn kính trọng "bố" cho đến ngày nay.
Bồ Tùng Ma

Đi tìm con tàu không số bị địch bắt (tức tàu 198)

Lúc báo QĐND tìm con tàu 198 ,tôi đang ở châu Âu và chắc là các anh có đọc blog về Lương Văn Triết và những người cùng thiết kế con tàu này.Thông báo anh Triết qua đời mong được đến tay mọi người và đáng ghi nhận nhất nếu tại đám tang có mặt những người dùng con tàu này,một vài anh em tàu không số .Nhưng thật đáng tiếc,đám tang "cụ LV Triết " diễn ra như với mọi ông già ,trong mọi nghi lễ đáng kính nhưng thiếu hơi thở của biển,của nghề nghiệp ...!

QĐND - Theo nhà sử học kinh tế Đặng Phong, trong lịch sử đoàn tàu không số huyền thoại của chúng ta, có 30 lần chạm trán địch, 11 lần phải phá hủy tàu, 93% hàng tới đích, dường như chỉ có hai lần tàu ta bị địch bắt trong tình huống không còn cách nào có thể hủy tàu. Con tàu thứ nhất bị địch bắt tại sự kiện Vũng Rô, báo chí đã nói nhiều. Còn con tàu thứ hai, tàu 198 bị địch bắt ở bến Ba Làng An (Quảng Ngãi) năm 1967, diễn biến như thế nào thì đến nay vẫn ẩn chứa nhiều bí mật. Phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã lần theo hồ sơ con tàu bị địch bắt và khám phá nhiều bí ẩn thú vị...

Tìm thấy hồ sơ con tàu bị địch bắt

Duyên cớ để chúng tôi có dịp tiếp cận hồ sơ về con tàu 198 thật tình cờ. Giữa tháng 9-2011, chúng tôi tìm đến Nhà máy đóng tàu Tam Bạc (Hải Phòng), tiền thân là Xưởng Đóng tàu 3, nơi đóng những con tàu sắt không số đầu tiên năm xưa. Chị Nguyễn Mai Hương, cán bộ văn phòng nhà máy, con gái nguyên Giám đốc nhà máy Nguyễn Cao Bút (ông Bút là một trong những người tham gia thiết kế tàu không số) cho biết một thông tin lạ: Cách đây hai năm, ông Đỗ Thái Bình, một kỹ sư tàu biển kỳ cựu, người từng công tác ở Bộ Giao thông vận tải những năm chống Mỹ và khá am hiểu tàu không số, đã tình cờ tìm được hồ sơ về cuộc săn đuổi con tàu không số vào tháng 7-1967, được đăng trên một tạp chí quân sự của Mỹ. Con tàu này, theo kiểm chứng của ông Đỗ Thái Bình, chính là tàu không số thứ 4 do Xưởng đóng tàu 3 sản xuất. Chị Hương còn đưa ra thêm một thông tin “gây sốc” hơn: Con tàu này hiện vẫn đang hoạt động trong vai trò một tàu vận tải, ở một đơn vị nào đó thuộc Quân chủng Hải quân.

Hải quân Sài Gòn thu gom, triển lãm số lượng vũ khí lớn được cho là lấy từ tàu “Chồn Alpha”.

Nếu việc này có thực thì đây quả là câu chuyện kỳ lạ, nói lên sức sống mãnh liệt của tàu không số. Tuy nhiên, tiếc rằng, ông Đỗ Thái Bình hiện ở nước ngoài, không thể liên hệ để hiểu cặn kẽ. May mắn còn lại, chúng tôi được nguyên bản tiếng Anh bài báo phía Mỹ viết với tiêu đề: “Chiến thắng trên sông Sa Kỳ”. Từ một nguồn khác, chúng tôi còn có trong tay tài liệu của phía hải quân Hoa Kỳ cũng về cuộc săn đuổi trên.

Người Mỹ kể lại cuộc săn đuổi

Từ hai tài liệu, có thể khái lược nội dung cuộc săn đuổi như sau:

Ngày 11-7-1967, trong khi bay tuần tra dọc biển Quảng Ngãi, máy bay tuần tra trong lực lượng tham gia Market Time (một trong những chiến dịch của Mỹ để ngăn chặn hoạt động của đoàn tàu không số - PV) phát hiện một tàu cá vỏ sắt đang chạy dọc theo bờ biển mà không có cảng nào ở gần đó. Chỉ huy chiến dịch Market Time, Charles Stephan ngay lập tức hạ lệnh cho tàu USS Wilhoite theo sát mục tiêu. Lúc này tàu cá nhanh chóng chuyển sang hướng Nam – Đông Nam. Tàu cá được phía Mỹ tạm đặt tên là “Skunk Alpha” (Chồn Alpha).

“Chồn Alpha” khi bị máy bay Mỹ phát hiện, chụp hình ngoài khơi (ảnh tư liệu của Hải quân Mỹ).

Đeo bám tiếp diễn, tới sáng tàu Wihoite đi quanh tàu cá, chụp ảnh rồi quay về phía bờ biển nhưng vẫn đặt ra-đa theo dõi sát sao tàu cá. Con tàu tiếp tục đi theo một hành trình khá “loằng ngoằng”, phức tạp.

Tới ngày 13-7-1967, vào khoảng 13 giờ chiều, “chồn Alpha” thả neo cách phía đông quần đảo Hoàng Sa 50 hải lý và cách Chu Lai khoảng 200 hải lý về phía Đông Đông Bắc. 16 giờ chiều hôm ấy, Chồn Alpha tiếp tục di chuyển và tới 23 giờ, nó đột ngột chuyển sang hướng Tây Nam. Khi cách mũi Sa Kỳ 225 hải lý, tàu cá đột ngột chuyển hướng chạy thẳng về phía bờ biển.

Ngay lập tức, một kế hoạch chặn bắt đã được Mỹ lập ra ở sở chỉ huy tại Đà Nẵng. Phía Mỹ cho rằng, tàu cá sẽ đổ bộ vào đất liền ở khu vực Sa Kỳ, phía Nam Chu Lai.

Tới hồi 13 giờ 9 phút ngày 14-7, chỉ huy chiến dịch Market Time của Mỹ quyết định cử 5 tàu gồm USS Wilhoite, USS Gallup PG 85, USS Walker DD 517, PCF-79 và USCGC Point Orient tham gia cuộc rượt đuổi và vây bắt tàu cá. Trong đó, chỉ huy tàu Wilhoite, Charles Stephen, chỉ huy trực tiếp tại hiện trường.

Càng tới gần bờ, các tàu lớn của Mỹ mất dần tín hiện ra-đa từ tàu cá. Tuy nhiên, tàu PCF-79 (tàu nhỏ) vẫn có tín hiệu và xin phép tấn công.

Tới một giờ sáng ngày 15-7, tàu cá rơi vào điểm phục kích cách bờ 5 hải lý. Ngay lập tức, tàu Point Orient bắn pháo sáng rực cả một vùng biển và một lính hải quân Sài Gòn nói oang oang qua loa kêu gọi những người trên tàu cá đầu hàng nhưng tàu cá phớt lờ cảnh báo. Tàu PCF-79 và Point Orient buộc phải bắn cảnh cáo sát mạn tàu cá. Tuy nhiên, tàu cá vẫn tiếp tục tiến thẳng về phía bờ và thỉnh thoảng bắn về sau bằng súng ở phía đuôi tàu.

Tới 1 giờ 20 phút, khi tàu cá còn cách bờ 3 hải lý và các đơn vị của Mỹ bắt đầu bắn về phía tàu cá. Khoảng năm phút sau đó, tàu cá bắn trả về phía tàu PCF 79 bằng súng máy, sau này xác định là súng 12,7mm.

Cuộc rượt đuổi tiếp tục và đột ngột, PCF-79 phát hiện rõ vị trí của tàu cá và bắn súng cối 81 về phía tàu nhưng bị trượt mục tiêu. Sau đó, vì quá sát mục tiêu, PCF-79 bắn đạn phốt-pho trắng về phía tàu cá và trúng luôn vị trí cạnh khoang điều hành. Chồn Alpha bốc cháy trong màu trắng với các đốm lửa bốc lên tung tóe. Chỉ vài phút sau đó, nó bị mắc cạn ở cửa Sa Kỳ.

Tới thời điểm này, các đơn vị pháo của Hàn Quốc đóng gần đó đã tiếp cận khu vực. Cùng với đó, tàu chiến và máy bay phản lực Mỹ bắn phá để bảo đảm an toàn cho khu vực, giúp lính thủy đánh bộ Hàn Quốc đổ bộ bằng trực thăng an toàn.

Lính thủy quân lục chiến Hàn Quốc đến hiện trường lúc 7 giờ 15 ngày 15-7 và thiết lập vành đai. Các đơn vị hải quân Sài Gòn cũng cử một số tàu đến hiện trường.

Hành trình rất “loằng ngoằng” của Chồn Alpha được Hải quân Mỹ vẽ lại.

Tới trưa, Mỹ cử chuyên gia thuốc nổ Eddie Knaup lên tàu cá để vô hiệu hóa hệ thống thuốc nổ trên tàu. 4 giờ 10 phút chiều, tàu cá được kéo về Chu Lai và tới nơi lúc 8 giờ tối. Trên đường kéo về Chu Lai, gió biển khiến khoang dưới tàu bén lửa bốc cháy và Mỹ phải cử người dập lửa.

Một thủy thủ đoàn của tàu cá bị chết ngay trong khoang điều hành. Số phận của những người còn lại không được xác định.

Với kết quả này, ngay chiều hôm đó, Phó đô đốc Kenneth Veth, chỉ huy Hải quân Mỹ tại Việt Nam, đã gửi điện chúc mừng tới các đơn vị tham gia cuộc vây bắt này.

Chồn Alpha được thiết kế rất hợp với nhiệm vụ của nó. Các khoang được lót sợi thủy tinh giữa vỏ sắt và lớp bọc ngoài. Nó cũng được trang bị hệ thống bơm công suất cao và động cơ được bọc để giảm tiếng ồn. Cũng có khoảng 2000 bảng thuốc nổ TNT được đặt một cách chiến lược trên tàu để có thể tự huỷ tàu một khi không hoàn thành nhiệm vụ. Trong trận đánh Chồn Alpha, đạn cối đã tình cờ làm bung nút kích nổ nếu không, theo phía Mỹ, chắc chắn phía Mỹ sẽ thiệt hại lớn một khi Chồn Alpha phát nổ.

Thủ tướng Nguyễn Cao Kỳ và Phó tổng thống Nguyễn Văn Thiệu đã trao huân chương quân công cho thủy thủ tàu PCF-79 và các thành viên khác tham gia vụ vây bắt. Một buổi lễ hoành tráng để trao huân chương cũng được tổ chức ở Đà Nẵng, ngay cạnh “Tòa nhà Voi Trắng”, tổng hành dinh của Chỉ huy hải quân.

Tàu Chồn Alpha mang theo hơn 90 tấn vũ khí và trang bị, bao gồm: gần 400.000 viên đạn cháy 7,62mm, hơn 300.000 viên 7,62mm dạng viên, 5.753 viên 12,7mm, gần 1000 viên đạn cối 82mm; súng trường, B-40, lựu đạn sát thương, lựu đạn có sức ép mạnh, thuốc nổ C-4, thuốc nổ TNT, ngòi nổ điện, dây nổ và kíp nổ, súng phòng không 12,7mm, súng máy cỡ nòng 50, gần 1000 khẩu AK-44, hơn 150 khẩu AK-56, 25 súng B-40, 9 khẩu súng máy K-53.

Theo phía Mỹ thừa nhận, việc bắt tàu không số trên đánh dấu lần thứ 8 kể từ tháng 2-1965 (sau sự kiện Vũng Rô - PV) khi Mỹ chạm trán tàu cá của Bắc Việt. Trong 7 lần trước, ba lần tàu bị phá hủy, một bị hư hại, một bị bắt và hai lần tàu đổi hướng trốn thoát.

Tuy nhiên, chính trong tài liệu của phía Mỹ cho thấy, họ dường như chưa hề phát hiện được nơi khởi phát của những con tàu không số, hoàn toàn không biết rằng nó là tàu Việt Nam đóng. Tài liệu có đoạn viết: “Tàu cá vũ trang thường dài 100 feet, vỏ sắt, do Trung Quốc sản xuất. Những tàu trên không có cờ hiệu quốc gia để xác định và thường đi “ngây thơ” ngoài phía Biển Đông, chờ đêm xuống bất ngờ tăng tốc hướng về bờ biển miền Nam Việt Nam, nơi quân giải phóng chờ sẵn”.

Vậy “tàu cá” Chồn Alpha trong cuộc rượt đuổi trên có đúng là tàu không số của ta không? Số phận của nó ra sao sau khi bị bắt? Chúng tôi sẽ giải mã câu chuyện thú vị này ở phần tiếp theo của bài này.

(Còn nữa)

Ngọc Hưng – Nguyên Minh

Kỳ 2: Sự thật, nỗi đau và niềm tin

Xem tin gốc

QĐND - 5 ngày trước 113 lượt xem

QĐND - “Chồn Alpha” chính là tàu không số của ta, ký hiệu 198. Người thuyền trưởng đến nay vẫn còn sống và từng phải chịu nhiều nỗi đau day dứt khi không hoàn thành nhiệm vụ, để tàu rơi vào tay địch. Ông đã khóc khi được nghe chúng tôi đọc một đoạn trong tài liệu phía Mỹ viết, giúp sáng tỏ nhiều thông tin về cuộc truy đuổi con tàu. Cuộc tìm kiếm của phóng viên Báo Quân đội nhân dân còn sáng tỏ một sự thực khác về cái gọi là “triển lãm” tàu chiến thu được của quân đội Sài Gòn.

Facebook Twitter 0 bình chọn Viết bình luận Lưu bài này

QĐND - “Chồn Alpha” chính là tàu không số của ta, ký hiệu 198. Người thuyền trưởng đến nay vẫn còn sống và từng phải chịu nhiều nỗi đau day dứt khi không hoàn thành nhiệm vụ, để tàu rơi vào tay địch. Ông đã khóc khi được nghe chúng tôi đọc một đoạn trong tài liệu phía Mỹ viết, giúp sáng tỏ nhiều thông tin về cuộc truy đuổi con tàu. Cuộc tìm kiếm của phóng viên Báo Quân đội nhân dân còn sáng tỏ một sự thực khác về cái gọi là “triển lãm” tàu chiến thu được của quân đội Sài Gòn.

“Chồn Alpha” trong sử sách

Con tàu trong cuộc rượt đuổi là tàu không số nào? Không khó khăn lắm, chúng tôi đã tìm thấy những dòng viết về nó trong cuốn Lịch sử Hải quân nhân dân Việt Nam (1955-2005) do NXB Quân đội nhân dân ấn hành năm 2005, có đoạn: “Trong những tháng đầu năm 1967, mặc dù đế quốc Mỹ ngăn chặn gắt gao, Đoàn 125 vẫn tiếp tục tìm mọi cách vận chuyển cho chiến trường. Năm 1967, Đoàn 125 tổ chức 5 chuyến vào Khu 5, bị địch ngăn chặn, 3 chuyến phải quay về, chỉ có 2 chuyến do tàu 43 và tàu 198 đảm nhiệm vào tới nơi an toàn...”.

“Tàu 198 do thuyền trưởng Vũ Tấn Ích và Chính trị viên Huỳnh Ngọc Trạch chỉ huy xuất phát ngày 6 tháng 7 năm 1967. Đêm ngày 14 tháng 7, tàu vào cách bến Ba Làng An (Quảng Ngãi) 6 hải lý thì gặp máy bay và tàu chiến địch bao vây bắn phá. Cán bộ, thủy thủ tàu 198 nổ súng đánh trả địch và cơ động vào bến Ba Làng An. Ở đây, tàu 198 vẫn bị địch tiến công. Trong trận này, chính trị viên Huỳnh Ngọc Trạch và Phó thuyền trưởng Phạm Chuyên Nghiệp đã anh dũng hy sinh”.

Thuyền trưởng Vũ Tấn Ích - năm 1967 (ảnh do nhân vật cung cấp)	Ông Vũ Tấn Ích hiện nay. Ảnh: Phan Tiến Dũng

Như vậy, trước khi lâm nạn, tàu 198 từng thực hiện một chuyến hàng thành công. Cuốn Lịch sử Lữ đoàn 125 Hải quân (NXB QĐND-2001) viết về sự kiện này có đoạn: “Tàu 198 đánh trả và cơ động vào bến Ba Làng An (Quảng Ngãi). Song do không tổ chức hủy tàu được nên bị địch lấy nguyên tàu. Anh em lên bờ, đi bộ ra miền Bắc. Trong trận này, chính trị viên Huỳnh Ngọc Trạch và Phó thuyền trưởng Phạm Chuyên Nghiệp hy sinh. Đây là nỗi đau nhức nhối của Đoàn 125 trên con đường vận chuyển vũ khí vào Nam. Sau này, Đảng ủy đoàn và cán bộ tàu 198 đã kiểm điểm sâu sắc sự việc này”.

Nỗi đau 45 năm

Như vậy, câu chuyện diễn biến cuộc rượt đuổi, bắt sống “Chồn Alpha” trùng khớp với diễn biến về tàu 198 đã được ghi trong sử sách. Việc tàu 198 bị bắt đã trở thành nỗi ám ảnh trong lòng những người lính Lữ đoàn 125, cho dù hơn 40 năm đã trôi qua. Trên internet hiện có hẳn một diễn đàn mang tên “Đường Hồ Chí Minh trên biển”, tập hợp nhiều cựu chiến binh tàu không số và con cháu họ cũng như những người quan tâm, bàn luận sôi nổi suốt nhiều năm qua. Mới đây, khi truy cập vào diễn đàn, chúng tôi đã ghi lại được khá nhiều ý kiến về việc này. Ông Trần Hậu Vệ, một cựu chiến binh tàu không số viết: “Sau chuyến tàu đó như tôi biết, đồng chí Ích bị kỷ luật khiển trách nội bộ bởi lúc đó có thể nói là rất hiếm cán bộ thuyền được chọn lựa về đoàn tàu không số. Lỗi lầm hết sức lớn bởi từ vụ của đồng chí Ích trở đi, đoàn tàu không số phải chịu nhiều tổn thất, mất mát lớn, mà tiêu biểu là những chuyến đi của các tàu trong Tết Mậu Thân 1968. Ba con tàu ra đi trong dịp đó, chỉ có tàu 56 của chúng tôi thoát hiểm được”. “Thật lòng, không sợ mất lòng mà nói thì bác Ích rất có công, nhưng cũng có “tội”. Con tàu không đánh bộc phá dứt điểm ở bến Ba Làng nên địch đã lấy toàn bộ vũ khí tàu 198 về Sài Gòn khoe mẽ với dân chúng... Nhưng cái gì đã qua thì nó đã xa, nhắc lại chỉ thêm đau lòng đồng đội" -Trần Hậu Vệ.

Theo thông tin từ phía quân đội Sài Gòn khi đó, sau “chiến thắng trên sông Sa Kỳ”, “Chồn Alpha” – tức tàu không số 198 đã bị họ kéo về Sài Gòn triển lãm, trưng bày toàn bộ số vũ khí thu được để khuếch trương thành công của chiến dịch Market Time. Gần đây, ông Đỗ Thái Bình, một cựu kỹ sư tàu biển đang sống ở nước ngoài đã thu thập được nhiều hình ảnh về cuộc trưng bày và đưa lên blog cá nhân. Theo đó, cuộc “triển lãm” đã diễn ra rất “hoành tráng”. Con tàu được kéo về Sài Gòn, trưng bày tại bến Bạch Đằng cận kề một cầu cảng với tấp nập người đến xem. Nhìn nó có vẻ thật nhỏ bé và “tội nghiệp” với dáng vẻ cũ kỹ, han gỉ, mốc thếch bên cạnh một dàn chiến hạm đồ sộ mà đối phương cố tình cho đỗ ngay phía trước như để tạo ra một sự tương phản, gây cảm xúc mạnh mẽ cho người xem triển lãm. Cùng với đó là hình ảnh hàng nghìn khẩu súng được thu lượm, xếp hàng dài đặt trên bờ.

Tình dân, tình đồng đội

Sự thật có đúng như vậy không?

Ông Lương Hữu Lâm, Ban Liên lạc Cựu chiến binh đoàn tàu không số toàn quốc, sau khi nghiên cứu đã khẳng định với chúng tôi: Hoàn toàn không có chuyện tàu 198 – "Chồn Alpha" được kéo về Sài Gòn triển lãm. Đó chỉ là trò lừa bịp của quân đội Sài Gòn trước dân chúng và binh lính. Trên thực tế, sau khi địch lấy vũ khí mang đi, con tàu neo ở Đà Nẵng bị bỏ chỏng chơ, đã nhanh chóng bị đặc công ta tiếp cận, dùng thuốc nổ hủy bỏ, phi tang. Con tàu mà địch triển lãm ở bến Bạch Đằng, có thể chỉ là một con tàu “ma” giả mạo.

Cuộc triển lãm với tàu 198 bị cho là giả mạo được thực hiện ở bến Bạch Đằng, Sài Gòn tháng 9-1967. Ảnh tư liệu

Còn thuyền trưởng Vũ Tấn Ích cùng những người thoát hiểm sau khi con tàu bị địch bắt, gần 45 năm đã trôi qua, nay họ ở đâu?

Sau khi tìm hiểu thông tin tại Lữ đoàn 125, chúng tôi đã liên lạc được với ông Vũ Tấn Ích. Người thuyền trưởng của “Chồn Alpha” năm nào, nay đã bước sang tuổi 81 nhưng vẫn còn rất minh mẫn. Hiện ông đang sống trong một ngôi nhà nhỏ tại phố Nguyễn Tri Phương, thành phố Đà Nẵng. Khi tôi đặt vấn đề hỏi về tàu 198, có lẽ đã chạm đến một nỗi đau lặn sâu trong vùng ký ức, ông lặng đi hồi lâu rồi cất tiếng:

- Chuyện xảy ra lâu lắm rồi! Nhắc lại làm gì?

Sau hồi lâu tâm tình, khơi gợi và kể lại những gì chúng tôi mới dịch được từ bài viết về “Chồn Alpha” của Mỹ, ông mới mở lòng, trò chuyện cùng tôi. 45 năm trôi qua rồi, đây là lần đầu tiên ông được nghe tường thuật chi tiết về trận rượt đuổi con tàu do mình làm thuyền trưởng từ phía đối phương. Ông cũng ngạc nhiên vô cùng khi đối phương đặt tên cho con tàu thật ngộ nghĩnh “Chồn Alpha”. Nghe tôi thuật lại, ông thừa nhận những gì đối phương miêu tả tương đối chân thực và sát với diễn biến của cuộc rượt đuổi. Ông nói:

- Đó là một chuyến đi đầy cam go, khi biết địch vây ép, tôi bình tĩnh yêu cầu anh em không manh động. Vào tới gần Lý Sơn, thấy ánh đèn tàu, tôi quyết định cho bật đèn hành trình để đi, đồng thời ngầm báo với địch: mình là tàu cá, làm ăn “chân phương”. Đến khi chúng không ép nữa, bỏ đi rồi chúng tôi mới táo bạo lao vào bờ thì... Chi tiết họ viết rằng tìm thấy một xác thủy thủ trên tàu là đúng. Đó là thi thể anh Trạch, chính trị viên. Khi tàu đã mắc cạn và chiến đấu với địch hàng giờ, bị địch bao vây, chúng tôi đã quyết định rút khỏi tàu và cử Chính trị viên Huỳnh Ngọc Trạch và Phó thuyền trưởng Phạm Chuyên Nghiệp ở lại hủy tàu. Tuy nhiên, không hiểu sao hai anh đã không thể kích nổ được bộc phá theo kế hoạch. Anh Nghiệp sau khi rời tàu, bơi được vào bờ nhưng bị thương nặng đến hôm sau thì hy sinh. Còn anh Trạch, có lẽ đã hy sinh vì trúng đạn khi còn ở ngay trên tàu.

- Nghe nói sau vụ bị đối phương thu tàu ấy, bác và toàn bộ thành viên tàu 198 đã phải nhận hình thức kỷ luật nghiêm khắc? – Tôi hỏi.

- Lúc đó chi bộ họp kiểm điểm, phê bình nghiêm khắc, tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến thất bại cay đắng. Chúng tôi đã chỉ ra nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Riêng tôi là thuyền trưởng, nói gì thì nói, nguyên nhân gì thì nguyên nhân nhưng không hoàn thành nhiệm vụ, trách nhiệm trước hết thuộc về người chỉ huy. Tôi đã nhận trách nhiệm thuộc về mình. Cấp trên chỉ đạo phải kiểm điểm, rút kinh nghiệm sâu sắc, tuy nhiên cũng không thi hành hình thức kỷ luật gì cụ thể. Không có hình thức kỷ luật nào, nhưng thất bại ấy luôn là nỗi đau đè nặng suốt cuộc đời tôi như một ám ảnh. Đau vì thất bại, mất tàu là một chuyện, nỗi đau lớn hơn chính là sự hy sinh của đồng đội, mình trở về, còn anh em mãi mãi nằm lại” – ông tâm sự.

Dù là một con cá kình trong đội tàu không số, từng thực hiện 9 chuyến đi biển, trong đó có 6 chuyến thành công nhưng cuộc đời binh nghiệp của ông đúng là “ba chìm, bảy nổi, chín lênh đênh”, đến lần thứ chín thì xảy ra sự cố với tàu 198. Không bị kỷ luật nhưng ở một khía cạnh nào đó, ông Ích đã bị ảnh hưởng rất nhiều. Ông không được làm thuyền trưởng, không được đi biển nữa mà được điều về bộ phận tác chiến của Lữ đoàn. Năm 1970, ông được điều chuyển về đơn vị đặc công nước rồi lại về làm Tiểu đoàn trưởng đơn vị tàu rà phá ngư lôi. Năm 1975, ông vào chiến trường Liên khu 5, tham gia giải phóng thành phố Đà Nẵng và công tác tại Quân khu 5, tới năm 1982 thì nghỉ hưu với quân hàm trung tá. Tuổi xế chiều, người vợ lại ra đi quá sớm, ông phải vật lộn với cuộc sống, lo cho con, cho cháu.

Chiến tranh thật khắc nghiệt, để lại bao thân phận đắng cay. Nhưng điều còn mãi là tình người. Cách đây hai năm, chị Loan, vợ anh Nghiệp ở Tứ Kỳ, Hải Dương – người vẫn ở vậy thờ chồng mấy chục năm qua cùng em trai anh đã tìm gặp ông rồi cùng ông trở lại Quảng Ngãi tìm hài cốt anh Nghiệp. Thật cảm động, bác Nguyễn Tương, nguyên Chủ tịch xã từ năm 1967 đã mang thi hài anh về chôn trên rẫy cạnh nhà mình. Lúc chiến tranh vội vàng, gấp gáp, bác cũng không kịp hỏi tên, chỉ biết người lính hy sinh là thuyền phó nên nhà bác có tám anh em, bác gọi anh Nghiệp là... “chú Chín”, thờ phụng, cúng giỗ như ruột rà. Rồi bác cùng anh em lại lo đưa anh về nghĩa trang liệt sĩ xã, đề mộ vô danh...

Trước cuộc gặp gỡ ấy, bác Tương bất ngờ nằm mơ thấy anh Nghiệp về, đòi bác làm cơm để chia tay. Lúc đưa chị Loan ra nghĩa trang, dù không nói trước anh nằm mộ nào, tự dưng chị đi thẳng tới ngôi mộ vô danh số sáu, đúng mộ anh nằm, ôm lấy mộ kêu tên anh, khóc thảm thiết.. .Có lẽ, đạn bom, thời gian, nỗi đau cách trở dường như không ngăn được sợi dây tình cảm thiêng liêng, kỳ diệu...

Nguyên Minh

Hội Biển Việt Nam họp đại hội

Trong chuyến công tác tháng 9 này có tham dự đại hội Hội Biển .So với những ngày đầu với Ngọc Thụy và Phi Hoàng,thời kỳ của ăn bo bo thì bữa cơm thân mật buổi trưa có khá nhiều với ê hề tôm cá ,cũng chưa bằng những bữa cơm tại Oscar Sài Gòn của Câu Lạc Bộ những Người Đi Biển..nhưng hình như vào những ngày đầu đó,người ta đến Hội với nhiều hơn tiếng sóng ầm ì ở trong lòng